انواع ساز براي کودکانبهترين ساز براي شروع موسيقي کودکان چيست؟بهترين ساز براي شروع موسيقي کودکاندر اين مقاله به بررسي بهترين ساز براي شروع موسيقي کودکان مي پردازيم.“ارف شول ورک” يا به طور ساده تر”رويکرد ارف” متدي پي شرفته براي آموزش موسيقي به کودکان است که از طريق ترکيب آواز خواندن ، حرکت و گفتار و با استفاده از ساز هاي پرکاشن، مغز و بدن کودکان را درگير مي کند.موارد ياد شده به صورت دروسي که بسيار به دنياي بازي کودکان نزديک است، به آن ها منتقل ميشود.اين شيوه توسط “کارل ارف”، آهنگساز آلماني و همکارش گونايلد کيتمن در طول دهه ي 1920 ميلادي تدوين گرديد و ارتقا يافت. اين متد امروزه در سراسر جهان براي آموزش موسيقي در فضايي راحت و طبيعي استفاده مي شود.واژه ي شول ورک، در زبان آلماني به معناي “کار مدرسه اي” است و به کار مدرسه اي با موضوع موسيقي اشاره مي کند چرا که اين شيوه عمدتا در مدارس اروپا مورد استفاده قرار ميگيرد.در ايران ارف شول ورک، در سال 1348 توسط دکتر سعيد خديري که دانش آموخته مکتب ارف در آلمان بود، مطرح شد و از ان زمان آموزش موسيقي به کودکان تحت تاثير اين شيوه قرار گرفت.در طي ساليان اين شوه توسط ساير دانش آموختگان و فعالان متد ارف ترويج و گسترش بيشتري يافت تا اينکه اين تلاشها منجر شد تا “همايشگاه بين المللي ارف شول ورک” در سال 1394 در ايران نمايندگي رسمي معرفي کند(گروه آدمک).در بهترين آموزشگاه موسيقي در کرج، آموزشگاه موسيقي سازنو متد ياد شده توسط دانش آموختگان و اعضاي کارگروه موسيقي کودک دانشگاه هنر تهران در محيطي شاد و مناسب در قالب ترم ها و گروه هاي مختلف و با تفکيک سني برگزار مي شود و پذيراي کودکان از سه و نيم تا 8 سال مي باشد.طول مدت دوره به شرايط کلاس مرتبط است و بين يک و نيم تا دو نيم سال مي باشد که در آن علاوه بر استفاده از گروه سازهاي پرکاشن ارف، به طور ويژه ب و فلوت ريکوردر در جهت نيل به اهداف ارف شول ورک اموزش داده ميشوند.
آنچه در اين دوره آموزش داده مي شود در جهت ارتقاي توانايي هاي متعددي در کودکان تنظيم شده که از آن جمله مي توان به رشد توانايي هاي موسيقايي، مهارت هاي کلامي، مهارت هاي اجتماعي، عزت نفس و اعتماد به نفس اشاره کرد و هدف تنها به آموزش ارف به کودکان محدود نمي شود.
در واقع مي توان بيان داشت که بهترين ساز براي شروع موسيقي کودکان، ساز ارف مي باشد تا با مفاهيم ابتدايي آشنايي يابند.گروه سازهاي مورد استفاده در متد ارف، موسوم به “ساز هاي پرکاشن ارف” که شخص کارل ارف به اختراع و کشف و ترويج آن ها همت گمارد.
اين سازها شامل متالوفن ها(از جمله ب)، زايلوفون ها، گلکن شپيل ها، ماريمبا و انواع فلوت ريکوردر ساز هاي ديگري مانند مثلث، خاشخاشک، چوبک، طبلک ها، قاشقک دقک و … مي باشد.
لازم به ذکر است که رويکرد ارف اگرچه در غرب تدوين شده است ولي از اساس قابليت بومي سازي آن مطابق فرهنگ در کشور و ناحيه، مورد توجه سازندگان آن بوده است.
واژه ي “رويکرد” در حقيقت به همين مساله اشاره دارد. بدان معنا که استفاده ي گسترده از ملوديها، شيوه ها و بازي هاي ايراني ممکن، بلکه لازم و ضروري است.
ساز کودکانفرزند شما آماده يادگيري موسيقي ميباشد؟
آموزش ويلن از حدود شش سالگي با سازهاي کوچکتر از سايز معمول آغاز خواهد شد. بسياري از اساتيد موسيقي معتقد ميباشند که اگر فرزند خود را زودتر از آنچه لازم است به کلاسهاي موسيقي بفرستيد ممکن است، استعداد موسيقي آنها را براي هميشه کور کنيد.
کودک ممکن است در صورت برخورد با دشواري هاي فراگيري ساز نا اميد شود و اعتماد بنفس خود را براي مدت زيادي از دست دهد، اين امر مي تواند براي او در ساير زمينه هاي زندگي از جمله مدرسه نيز بسيارمضر باشد. بسياري از کودکاني که در سنين زير 8 سال به کلاسهاي آموزش موسيقي جدي فرستاده مي شوند دچار چنين مشکلاتي خواهند.
1) اگر از زير 8 سال مي خواهيد موسيقي را وارد زندگي فرزند خود بکنيد، فلوت ريکوردر بهترين انتخاب هست. تجربه نشان داده که از زماني که کودک انگشتان خود را با اختيار به حرکت در مي آورد، مي تواند هنرآموز فلوت باشد.
2) برعکس مورد اول پيانو را بايد زماني شروع کرد که کودک حد اقل بتواند در حالت ايستاده به کلاويه ها تسلط نسبي داشته باشد و قدرت فيزيکي آن براي فشار دادن کلاويه ها کافي باشد.کردن علاقه فرزند
آموزش پيانو هنگامي آغاز مي شود که کودک به ساز تسلط نسبي داشته باشد. براي پيدا کردن اينکه فرزند شما به چه سازي علاقه دارد و يا از چه سبک موسيقي بيشتر لذت ميبرد، بکار بردن پيشنهادهاي زير مي تواند مفيد واقع شود :
1) امکان گوش دادن و مشاهده نحوه نواختن انواع سازهاي ممکن را بدون آنکه او متوجه شود شما هدف خاصي را دنبال مي کنيد براي او فراهم نماييد.
2) هنگامي که با هم از راديو ضبط به موسيقي گوش مي دهيد و يا به کنسرت رفته ايد راجع به سبک موسيقي کلاسيک، اصيل، پاپ و . با او صحبت کنيد.
3) فقط به فکر انتخاب ساز نباشيد، موارد ديگري نيز مهم است. بعنوان مثال هنرجويان کودک گيتار بيس به مراتب کمتر از هنرجويان کودک فلوت يا ريکوردر هستند. ممکن است با فرستادن فرزند خود به کلاس گيتار بيس که به احتمال زياد خلوت است ذوق موسيقي در او کمرنگ شود حال آنکه اگر به کلاس فلوت فرستاده مي شد به علت شرکت بيشتر هم سن و سالهاي او، علاقه به موسيقي در او متبلورتر مي گشت.
4) قبل از قول دادن به کودک که فلان ساز را برايش خواهيد خريد از قيمت آن مطلع شويد تا با بودجه شما هماهنگي داشته باشد.
5) به احتمال زياد فرزند شما در اوايل کار از دشوار بودن يادگيري شکايت خواهد کرد، توجهي نکنيد و تنها سعي کنيد او را تشويق به يادگيري کنيد.
6) تجربه نشان داده است که سازهايي مانند ريکوردر يا پيانو براي شروع کار کودکان مناسبتر هستند و برعکس سازهاي مضرابي يا آرشه اي دشوار تر، لذا جز در موارد خاص سعي نکنيد که اين قانون را زير پا بگذاريد. پس از چند سال تمرين و آشنايي با موسيقي فرزند شما مي تواند ساز اصلي خود را انتخاب کند.
7) علاوه بر همه موارد بالا بايد دقت کنيد که آيا در منزل خود فضاي نگهداري ساز را داريد يا خير؟ و اينکه سر و صدايي که اين ساز ايجاد خواهد کرد آيا ممکن است مزاحم زندگي ديگران شود؟ شايد قبول نکنيد ولي همين موضوع اخير مي تواند مانع تمرين و پيشرفت فرزند شما شود.
مشخص آيا فرزند شما آماده فراگيري موسيقي است؟آموزش ويلن از حدود شش سالگي با سازهاي کوچکتر از سايز معمول آغاز مي شود. بسياري از اساتيد موسيقي معتقد هستند که اگر فرزند خود را زودتر از آنچه لازم است به کلاسهاي موسيقي بفرستيد ممکن است، استعداد موسيقي آنها را براي هميشه کور کنيد.کودک ممکن است در صورت برخورد با دشواري هاي فراگيري ساز نا اميد شود و اعتماد بنفس خود را براي مدت زيادي از دست دهد، اين امر مي تواند براي او در ساير زمينه هاي زندگي از جمله مدرسه نيز مضر باشد. بسياري از کودکاني که در سنين زير 8 سال به کلاسهاي آموزش موسيقي جدي فرستاده مي شوند دچار چنين مشکلاتي خواهند.1) اگر از زير 8 سال مي خواهيد موسيقي را وارد زندگي فرزند خود بکنيد، فلوت ريکوردر بهترين انتخاب است. تجربه نشان داده است از زماني که کودک انگشتان خود را با اختيار به حرکت در مي آورد، مي تواند هنرآموز فلوت باشد.2) برعکس مورد اول پيانو را بايد زماني شروع کرد که کودک حد اقل بتواند در حالت ايستاده به کلاويه ها تسلط نسبي داشته باشد و قدرت فيزيکي آن براي فشار دادن کلاويه ها کافي باشد.کردن علاقه فرزندآموزش پيانو هنگامي آغاز مي شود که کودک به ساز تسلط نسبي داشته باشد. براي پيدا کردن اينکه فرزند شما به چه سازي علاقه دارد و يا از چه سبک موسيقي بيشتر لذت ميبرد، بکار بردن پيشنهادهاي زير مي تواند مفيد واقع شود :1) امکان گوش دادن و مشاهده نحوه نواختن انواع سازهاي ممکن را بدون آنکه او متوجه شود شما هدف خاصي را دنبال مي کنيد براي او فراهم نماييد.2) هنگامي که با هم از راديو ضبط به موسيقي گوش مي دهيد و يا به کنسرت رفته ايد راجع به سبک موسيقي کلاسيک، اصيل، پاپ و . با او صحبت کنيد.3) فقط به فکر انتخاب ساز نباشيد، موارد ديگري نيز مهم است. بعنوان مثال هنرجويان کودک گيتار بيس به مراتب کمتر از هنرجويان کودک فلوت يا ريکوردر هستند. ممکن است با فرستادن فرزند خود به کلاس گيتار بيس که به احتمال زياد خلوت است ذوق موسيقي در او کمرنگ شود حال آنکه اگر به کلاس فلوت فرستاده مي شد به علت شرکت بيشتر هم سن و سالهاي او، علاقه به موسيقي در او متبلورتر مي گشت.4) قبل از قول دادن به کودک که فلان ساز را برايش خواهيد خريد از قيمت آن مطلع شويد تا با بودجه شما هماهنگي داشته باشد.5) به احتمال زياد فرزند شما در اوايل کار از دشوار بودن يادگيري شکايت خواهد کرد، توجهي نکنيد و تنها سعي کنيد او را تشويق به يادگيري کنيد.6) تجربه نشان داده است که سازهايي مانند ريکوردر يا پيانو براي شروع کار کودکان مناسبتر هستند و برعکس سازهاي مضرابي يا آرشه اي دشوار تر، لذا جز در موارد خاص سعي نکنيد که اين قانون را زير پا بگذاريد. پس از چند سال تمرين و آشنايي با موسيقي فرزند شما مي تواند ساز اصلي خود را انتخاب کند.7) علاوه بر همه موارد بالا بايد دقت کنيد که آيا در منزل خود فضاي نگهداري ساز را داريد يا خير؟ و اينکه سر و صدايي که اين ساز ايجاد خواهد کرد آيا ممکن است مزاحم زندگي ديگران شود؟ شايد قبول نکنيد ولي همين موضوع اخير مي تواند مانع تمرين و پيشرفت فرزند شما شود.
راهنماي خريد درامزبيشتر اوقات درامرها از استيک هاي استاندارد و پايه استفاده مي کنند.
براش ها صداي کمتري نسبت به استيک دارند و براي ايجاد صداهاي نرم استفاده مي شوند. صداي براش را در سبک هايي مانند جز و پاپ مي شنويد.
مالِت ها براي برخي از سازهاي پرکاشني استفاده مي شوند و مي توانند صداهاي مختلفي را توليد کنند.
راد از براش صداي بلندي تري دارد و نسبت به استيک صداي کمتري را ارئه مي دهد و براي اجراهاي آتيک با ولوم پايين ايده آل است.
چوب هاي درامز
سايز چوب هاي درامز معمولا به وسيله ي يک حرف و يک شماره دسته بندي مي شود. شماره اي که نوشته مي شود نشان دهنده ي اندازه ي محيط دايره (قطر چوب درامز) و حرف نوشته شده نشانگر سايز و کاربرد آن است. هرچه عدد نوشته شده کمتر باشد، چوب درامز قطورتر خواهد بود. به طور کلي، چوب هاي قطور (5A) از چوب هاي نازک (7A) سنگين تر هستند. وزن چوب هاي درامز روي اين که چه حسي و چه صدايي مي دهند تاثير مستقيمي دارد. چوب هاي قطورتر و سنگين تر، ولوم و طول عمر بيشتري دارند و از طرفي چوب هاي سبک تر، نازک هستند و به دست گرفتن آن ها راحت تر است. چوب هاي سنگين براي زماني که ولوم زيادي مي خواهيد بگيريد مناسب هستند و چوب هاي سبک براي موقعيت هايي که لازم است اجراهاي سريعي داشته باشيد و پارت هاي سخت تر را بنوازيد ايده آل هستند. سبک موزيکي که در آن اجرا مي کنيد بايد وزن چوب درامز شما را تعيين کند. جدا از ميزان ضخامت، کاربرد معمول چوب هاي درامز به وسيله ي حروف S، B و A مشخص مي شود.
1– چوب هاي S سنگين هستند و براي اجراهاي خياباني مانند اجراي ارتشي کاربرد دارند.
2– چوب هاي B به راحتي کنترل مي شوند و نوازندگان سبک راک از آن زياد استفاده مي کنند.
3– چوب هاي A براي مواقعي مناسب هستند که به ولوم کم نياز داريد، مانند اجراهاي جز و يا اجراهاي ارکستري.
به عنوان مثال، چوب هاي سنگين 2B براي سبک راک مناسب هستند و چوب هاي 7A صداي نرم تري ايجاد مي کنند که مناسب سبک جز است. انتخاب درست چوب درامز شايد نياز به تجربه و آزمون و خطا داشته باشد. پيدا کردن چوب هاي درامزي که استايل نوازندگي شما را کامل کند نکته اي اساسي براي بيان هويت موسيقايي شماست.
چوب درخت گردو رايج ترين جنس چوب هاي درامز ميباشد اين چوب بسيار قابل اطمينان است و دوام خوبي هم دارد. چوب درخت بلوط از چوب درخت گردو سنگين تر و با دوام تر است. اين چوب ساختار متراکم تري نسبت به چوب درخت گردو دارد و طول عمر آن نيز بيشتر است. کساني که موسيقي متال کار مي کنند از درامز نوازي با اين چوب لذت خواهند برد. چوب درخت افرا چوبي سبک و منعطف است که براي اجراهاي سريع ايده آل است و سريع ترين پاسخگويي را در بين ساير چوب ها دارد. وزن سبک چوب افرا باعث شده تا تمرين الگوهاي پيچيده با آن آسان تر باشد. در کنار استفاده از چوب طبيعي، بعضي از درامرها ترجيح مي دهند از چوب هاي مصنوعي استفاده کنند. اين درام استيک ها از موادي مانند ف و پلاستيک ساخته مي شوند. حسي که اين نوع درام استيک ها به نوازنده مي دهند کاملا متفاوت با چوب هاي طبيعي ست و کنترل بيشتري را روي صدا براي نوازنده مهيا مي کنند. توصيه مي کنيم هميشه چند درام استيک مختلف همراهتان داشته باشيد تا بتوانيد در موقعيت هاي مختلف از چوب هاي متفاوت استفاده کنيد.
درام استيک هايي که سر چوبي دارند موجب ايجاد صدايي عميق مي شوند، مانند صدايي که در موسيقي هاي جز و راک مي شنويد. اگر لازم است قسمتي را اجرا کنيد که پاساژهاي زيادي براي snare دارد، اين نوع چوب ها برايتان مناسب تر خواهند بود. براي cymbal، درام استيک هايي که سر چوبي دارند صدايي طبيعي با ارتعاش کم توليد مي کنند. درام استيک هايي که سر نايلوني دارند صداي پايدارتري نسبت به سرهاي چوبي ايجاد مي کنند که براي مواقعي که بايد ضربه هاي محکم بزنيد ايده آل هستند. درام استيک هايي که سر نايلوني دارند داراي طول عمر بهتري هستند و اگرچه آن صداي کلاسيک سرهاي چوبي را ندارند، اما در عوض ديگر لازم نيست نگران شکستن آن ها باشيد.
برخي از کمپاني ها، درام استيک هاي سيگنچري (داراي امضا و نشان) از آرتيست هاي معروفشان را عرضه مي کنند. اين مدل ها خصوصياتي خاصي دارند و معمولا نوع تغيير يافته ي شکل ها و اندازه هاي استاندارد هستند. گاهي اوقات اين توليد کننده ها، درام استيک هايي مي سازند که مناسب استايل موسيقايي يک درامر خاص است. از درامرهايي که داراي درام استيک هاي سيگنچر هستند، مي توان به اين نام ها اشاره کرد: Neil Peart, Travis Barker, Ringo Starr و Joey Kramer.
براش ها که صداي کمتري نسبت به چوب ها دارند براي ايجاد افکت هايي ملايم در ولوم هاي پايين استفاده مي شوند و در شکل ها و اندازه هاي مختلفي وجود دارند. براش ها صدايي منحصر به فرد توليد مي کنند که درامرهاي سبک هايي مانند جز، پاپ و لاتين طرفدار آن هستند. براش ها از يک سري دسته ي سيمي يا پلاستيکي که به قسمت دسته متصل هستند ساخته شده اند و مي توانند کاربردهاي مختلفي داشته باشند. مي توانيد براش ها را روي سطح درامز بکشيد و يک صداي پس زمينه ي مداوم ايجاد کنيد يا مانند يک درام استيک با آن ها ضربه بزنيد تا يک ضرب ملايم درامز داشته باشيد. همچنين از آن ها مي توانيد براي cymbal يا کاخن استفاده کنيد. براش ها صداي ملايمي ايجاد مي کنند که مي تواند مکمل صداي سازهاي ديگر نيزباشد.
مالِت ها چوب هايي هستند که در قسمت سر با کتان، پارچه يا نخ هاي متراکم پوشانده شده اند. بعضي از مالِت ها داراي سرهاي پلاستيکي و يا لاستيکي هستند. بدنه ي مالِت ها از چوب هايي مختلف و يا مواد مصنوعي مانند فايبرگلاس ساخته شده است. مالِت ها براي بسياري از سازهاي کوبه اي مانند زايلوفون و ماريمبا هم کاربرد دارند. مالِت ها براي بخش هاي بزرگ و پر سر وصداي درامز مناسب هستند و اگر از آن ها براي cymbal استفاده کنيد، در مقايسه با دارم استيک هاي استاندارد، صداي منحصر به فردي را ارائه مي دهند. مالِت ها مي توانند طنين هاي مختلفي را ايجاد کنند که اين امر بستگي به ساز و صدايي که مي خواهيد از آن بگيريد دارد.
رادها (Rods) از چندين چوب نازک تشکيل شده اند که به يکديگر چسبيده اند تا ساختار ضخيمي را بسازند. رادها که اولين بار براي موزيک ارکسترال ساخته شدند، در حال حاضر براي ست هاي درامز استاندارد بسيار محبوب هستند. رادها از براش ها صدايي بلندتر و نسبت به چوب ها صداي کمتري دارند. در ولوم هاي پايين، بيشتر انرژي درون چوب خالي مي شود تا تُن صدايي که ايجاد مي شود حس ولوم هاي بالا را به شنونده بدهد. به علاوه، شما مي توانيد با تنظيم کردن جاي باندي که چوب ها را کنار هم نگه داشته، تُن صدا را تغيير بدهيد. اگر مي خواهيد صداي درامز شما موزيک را همراهي کند و به آن انرژي بدهد اما در حد حالت سولو برجسته نباشد، رادها انتخاب مناسبي برايتان خواهند بود.
رادهاقبل از اين که به يک استايل يا مدل خاص از چوب هاي درام عادت کنيد، لازم است تا جايي که مي توانيد چوب هاي درامز مختلف را امتحان کنيد. البته يک نکته ي منفي در مورد چوب هاي درامز وجود دارد و آن اين است که اين چوب ها مي شکنند. به همين خاطر لازم است که هميشه چند چوب اضافي با خود به همراه داشته باشيد.
مثل يک بازيکن گلف که براي شرايط مختلف از چوب هاي گلف متفاوتي استفاده مي کند، يک درامر هم براي اجراي جز از استيک سنگين استفاده نخواهد کرد. داشتن تنها يک جفت چوب کافي نيست. در حقيقت، استايل هاي مختلف موسيقي نياز به به استيک هاي متفاوتي دارند.?
انواع درام استيکز
روي هم رفته ، آموزش درامز کاري پيچيده اي به نظر مي رسد. نکات بسيار زيادي درباره اين ساز بزرگ وجود دارد که ممکن است خيلي زود آن ها را از خاطر ببريم. شايد شما هم اکنون مي توانيد اين ساز را بنوازيد ولي نمي دانيد که چطور بايد پيشرفت کنيد. به بر حال در هر مرحله ايکه هستيد، دانستن نکات کليدي اين ساز بزرگ يک امر واجب ميباشد . درس هايي براي اين ساز وجود دارند که لازم است قبل از هر چيز آنها را بياموزيد تا بدانيد که چطور موثر بنوازيد و تمرين کنيد.اگر شما هم اکنون يک نوازنده در سطح پيشرفته هستيد نيز احتياج داريد که دوباره به اصول اوليه بازگرديد و اطمينان حاصل کنيد که چيزي را از قلم نيانداخته ايد. درامرهاي زياي هستند که بعضي از اين اصول را نمي دانند و به همين علت تمام حس نوازندگي آنها خراب خواهد شد. به همين دليل است که تأکيدخواهد شد دانستن اين نکات براي هر درامر يک ضرورت است.
1-نحوه صحيح دست گرفتن چوب ها -در دست شناخت ساز 2-شمارش زمان -خواندن نت -3-کوک کردن ساز
منظور از جعبه رنس، جعبه شامل صفحه و کفه و کلاف مي باشد که با چسب يا سريشم به هم متصل هستند. در داخل اين جعبه بين 3 تا 7 چوب (پل) به قطر حدودي يک سانتي متر وجود دارد که بين صفحه و کف قرار دارد که بنا به تخصص و تجربه سازنده ساز در جاهاي خاصي قرار ميگيرد که اين خود به يک دست بودن صدا و تناسب حجم صدا و جنس ان کمک بسيار زيادي مي کند. لازم به ذکر است که برخي از اساتيد سازنده فقط با ابزار پل عيوب صدايي بسياري از سازها را مي توانند رفع کنند.
جنس چوب سنتور عمدتا از گردو مي باشد (البته چوب راش، آزاد، رز وود، فوفل… نيز استفاده ميشود) که البته خود چوب گردو بنا بر عمر درخت، قطر تنه، منطقه رويش درخت، مدت زمان خشک شدن چوب و شيوه خشک شدن ان کيفيت هاي مختلفي دارد. بسياري از اساتيد سازنده ساز معتقدند چوب مناطق سردسير مثلا کردستان، سنندج، الموت و… از کيفيت بهتري برخوردارند. البته از ديد اکثر اساتيد چوب گردوي تيره که داراي رگه هاي راست و منظم و يا فرهاي ابر گونه روي چوب مي باشند، که مدت زيادي (مثلا حداقل 5سال) از خشک شدن آنها مي گذرد، گزينه مناسبي براي خريد سنتوري خوش صدا خواهد بود.
بر روي صفحه سنتور دو سوراخ به شکل گل وجود دارد که به ان گل سنتور گفته ميشود. علت حضور اين گل علاوه بر زيبايي، کمک به ايجاد رنس در داخل جعبه مي باشد که محل آن بر اساس شيوه پل گذاري و سليقه سازنده زير سيمهاي زرد و پشت خرک تعبيه مي شود.
بسياري از اساتيد حرفه اي معتقدند که چيدمان پل تنها فاکتور مهم تنظيم صداي ساز نيست بلکه ضخامت صفحه و کف نقش بسيار زيادي در کيفيت صداي ساز دارد. البته در اين بين ضخامت صفحه از اهميت بيشتري برخوردار است. بنا به جنس چوب و ميزان خشک شدن ان ضخامت کف بين 7تا 9 ميليمتر و صفحه بين 5?5 تا 7?5 ميليمتر تنظيم مي شود.شايان ذکر است که اساتيد حرفه اي بنابر جنس چوب ممکن است ضخامتهاي مختلفي در نقاط مختلف صفحه و کف ايجاد کنند.که البته خود همين تجربه وتخصص زيادي را ميطلبد .
روي دو ساق ذوزنقه سنتور يک برجستگي وجود دارد که روي ان دو ميله استيل به قطر حدودي 2 ميليمتر قرار دارد که به شيطانک گفته مي شود.که بعدا سيمهاي سنتور روي ان قرار ميگيرد. ارتفاع شيطانک از اهميت زيادي برخوردار است زيرا بوسيله ان، ميزان فشار سيمها روي خرک تغيير ميکند که اين خود در نهايت روي صداي ساز اثرگزار خواهد بود.
در طرف راست سنتور و بر روي کلاف گوشي قرار دارد که سيمهاي ساز در نهايت از طريق همين گوشيها کوک و تنظيم مي شوند . اما نکته مهم در قسمت گوشي شيوه سوراخکاري و برقو زدن است که رعايت همين نکته به کوک خوب و دقيق منجر خواهد شد. اما سيم گير در طرف چپ ساز قرار دارد که تنها نکته مهم شيوه گره زدن سيم است که در نگه داشتن کوک مي تواند موثر باشد.
سنتور شامل دو نوع سيم مي باشد که به سيم سفيد وسيم زرد يا قرمز معروف است. سيم سفيد از جنس فولاد مي باشد و سيم زرد يک ترکيب الياژي از کروم، مس و فولاد است. که البته اين سيمها عمدتا وارداتي هستند. نکته مهم در اين است که جنس سيم و کيفيت (يکدستي چگالي سيم) آن بر روي صدا بسيار موثر استينکه چه سنتوري بهتر است بستگي به نوع چوب آن، قيمت، قدمت مارک آن (معمولا مارک هاي قديمي تر بهتر هستند)، حالت اتصال و چرخش سيم به دور گوشي ها و شيطانک و صداي سنتور. سنتور بر اساس ابعاد خاص که قاعده هم دارد مي تواند به سنتور سل، لا، سي …،کروماتيک، 12خرک، 14خرک، باس و…تقسيم شود. البته در اين تقسيم بندي تنها ابعاد ساز متغير است و بقيه اجزاي ساز يکسان مي باشد.
خريد سنتور به ويژه براي افراد مبتدي که کار راحتي نيست و بهتر است حتما قبل از خريد سنتور نکاتي را براي انتخاب يک مارک خوب و مناسب براي خود بلد باشيد. در حال حاضر به ترتيب سنتورهاي با مارک صادقي، سالاري و ثابتي بهترين هاي موجود در بازار ايران هستند هر چند که اکيدا پيشنهاد ميکنيم درگير اسم و مارک نشويد زيرا بهترين مارک ها هم ممکن است به ازاي هر 4 سنتور خوب، دو سنتور بد توليد کنند. اينکه چه سنتوري بهتر است بستگي به نوع چوب آن، قيمت، قدمت مارک آن (معمولا مارک هاي قديمي تر بهتر هستند)، حالت اتصال و چرخش سيم به دور گوشي ها و شيطانک و صداي سنتور. سنتور بر اساس ابعاد خاص که قاعده هم دارد مي تواند به سنتور سل، لا، سي …،کروماتيک، 12خرک، 14خرک، باس و…تقسيم شود. البته در اين تقسيم بندي تنها ابعاد ساز متغير است و بقيه اجزاي ساز يکسان ميباشد.?
1- صدادهي خوب
2- کيفيت ساخت ساز
3- کوک ساز
4- جنس سنتور مناسب
5- قيمت ساز
7- رنگ ساز
7- تناسب ابعاد
8- زينت کاري
9- شکل و رنگ خرکها
10- شکل گلهاي سنتور
11- نحوه ي قلاب سيمها
12- طرز پيچيدن سيم دور گوشي
13- تميز کار شدگي ساز
14- سالم بودن صفحه ي رو، زير و کلافها
1-سازرو در محيط مرطوب قرار ندهيد(مثل کولر).2.ساز را در مجاورت نور خورشيد و حرارت نگذاريد.3.تا جايي که امکان دارد ساز را در جعبه يا کاور بگذاريد.4.ساز را آويزان کنيد و از خوابانيدن آن روي زمين خود داري نمائيد.(اگر ساز آويزان باشد گرانيگاهش بر زمين عمود خواهد بود و نيروي جاذبه ي زمين اثري بر روي دسته ي ساز نميگذارد)
5-کوک ساز در حتما مطابق نت سي بمل دياپازون کوک نمائيد تا به دسته ي ساز فشاري وارد نشود. (سيم اول سه تار نيم پرده پائينتر از دياپازون يعني سي بمل کوک ميشود ولي در اجرا و نت نويسي نت دو خوانده و اجرا ميشود)
6-اگر قرار است دستگاه خاصي را اجرا کنيد از يک ماه قبل کوک ساز را روي همان دستگاه قرار داده و تغيير ندهيد0(حاصل اين کار اين است که ساز به آن کوک مورد نظر عادت کرده هم لحن بهتري ميدهد هم موقع اجرا از کوک خارج نميشود)در جعبه ي ساز نم گير بگذاريد.
8-با دست کثيف مخصوصا چرب ساز نزنيد.(پرده هاي ساز از بين ميروند)
9-اگر از ساز مدتي استفاده نکنيد صداي آن ميخوابد پس حتما چند وقت يک بار با ساز بنوازيد.
راهنماي مناسب براي خريد ستارخصوصيات سه تار
1) به نسبت ديگر سازها ، داراي حجم صوتي کم ، ولي در عين حال لطيف ، نافذ ، ظريف و دلنشين ميباشد.
2) بين سازهاي مضرابي در موسيقي رديف ، تنها سازي است که مضراب مجزا نداشته و با ناخن سبابه نواخته مي شود در نتيجه احساس مخصوصي به نوازنده دست داده و صميميت بيشتري بين او و سازش بر قرار خواهد شد.
3) کوچکي جثه ، وزن کم و بغل گرفتن ساز هنگام نواختن ، در برقراري ارتباط معنوي بين ساز و نوازنده بسيار موثر است .
4) کمي حجم صوت اين ساز عاملي شده تا کمتر چهره ي عمومي پيدا کند و از طرفي موقعيت خاص خود را در خلوت نوازنده و شنونده تحکيم بخشد.
5) چون مضراب سه تار در حالت معمولي به چند سيم برخورد مي کند ، امکان ايجاد کوک هاي متنوع و چند صدا بر روي اين ساز وجود دارد ( نظير شيوه هاي نويني که استاد احمد عبادي در کوک سه تار ايجاد نمود و مشتمل بر هفتاد کوک مي باشد).
6) به علت محدوديت تعداد سيم ، عدم وجود عوامل تغيير دهنده صدا ، مثل هم کوکي سيم ها ، نداشتن پوست ( برخلاف ) تار و . صداي اين ساز خالص و نافذ بوده و از طرفي کمتر دچار تغيير کوک در حين نواختن مي شود.
7) از معدود سازهايي است که همنوازي آن ( گروه نوازي سه تار ) از زيبايي خاصي بر خور دار است.
نمونه مضراب سه تار
کاسه : جعبه صوتي سه تار مي باشد که از جنس چوب توت ميباشد.
دسته : پرده هاي ساز روي آن بسته مي شوند ، جنس آن از چوب گردو ميباشد.
صفحه: چوب توت نازک که روي کاسه را پوشانده است و خرک روي آن قرار دارد.(مهم ترين عامل خوش صدايي در سه تار صفحه آن است.)
سوراخهاي روي صفحه: اين سوراخها براي تنظيم صداي ساز ايجاد مي شوند.
سر دسته : قسمتي از دسته که گوشي هاي ساز در آن قرار دارند.
گوشي: انتهاي سيم به آن بسته مي شود و با چرخاندن آن ساز کوک مي شود . جنس آن معمولا" از چوب گردو است.
پرده: از جنس روده است که روي دسته بسته مي شود و محل نتها را معين مي کند .
خرک: از چوب سا خته مي شود و سيم ها از روي آن عبور مي کند.
شيطانک : از استخوان ساخته مي شود و سيمها از روي آن عبور مي کنند .
سيم گير :در انتهاي کاسه نصب مي شود و انتهاي سيم ها را نگاه مي دارد . جنس آن از شاخ قوچ ، چوب شمشاد جنگلي يا فوفل است.
سيم : سه تار چهار سيم في دارد که با ضربه ناخن انگشت سبابه به ارتعاش در مي آيند.
شيار کنار دسته : شياري است که در موقع بستن پرده ها از آن استفاده مي شود.?
راهنماي مناسب براي خريد ستارسه تار امروزي به رغم نامي که از گذشته برايش به يادگار باقي مانده داراي چهار سيم است. که در قديم سه سيم (تار) داشته، بروايتي مشتاق عليشاه کرماني (شهادت 1306 ه.ق) عارفي که با سه تار و موسيقي آشنايي داشته سيم ديگري بين سيم دوم و سوم اضافه کرده و اينک سه تار در حقيقت چهار سيم يا چهار تار دارد . اين سيم را واخوان و بعضي ها سيم مشتاق مي نامند.نکته قابل توجه در عمل مشتاق عليشاه انتخاب محل قرار دادن سيم چهارم است.آيا مي دانيد چرا مشتاق عليشاه سيم چهارم را افزود ؟ جواب در قسمت مقالات وبسايت.
ابعاد سه تار
با توجه به تنوع الگوه هاي ساخت سه تار ، که از نظر ابعاد صفحه ، دسته ، کاسه و. با هم اختلاف دارند. سه تار هايي با ظاهر متفاوت نيز وجود دارد. به طور متوسط طول سه تار از نوک دسته تا سيم گير حدودا" 86 سانتيمتر ، از شيطانگ تا سيم گير 72 سانتي متر و طول ارتعاش آزاد آن ( از خرک تا شيطانک ) حدودا" 67 سانتي متر مي باشد.
وتر (سيم )سه تار از بالا به پايين بدين ترتيب هستند:
وتر بم (سيم بم) با سيمي قطر تقريبي 25-35 ميکرون از جنس برنج ،وتر مشتاق (سيم واخوان) با سيمي به قطر 18-20 ميکرون از جنس فولاد ، وتر زير ( سيم دوم ) با سيمي به قطر تقريبي 18-20 ميکرون از جنس برنج ، وتر حاد ( سيم اول ) با سيمي به قطر تقريبي 18-20 ميکرون از جنس فولاد.
تنظيم پرده هاي سه تار
همان طور که مي دانيد ،طول سيم از شيطانک تا سيم گير، به نسبت هاي خاصي تقسيم مي شود که اين تقسيمات به کمک پرده هاي ساز و خرک شکل مي گيرد . از اين رو ، بعداز هر بار پرده بندي ( يا بر روي ساز جديد ) بايد موقعيت پرده ها بر روي دسته دقيقا" تعيين شود . مطالب زير در مکان يابي چند پرده ي اصلي شما را ياري مي کند.
از اصول بنيادي نوازندگي سازهاي زهي ، مضرابي موسيقي ايراني ، آن است که هيچ گاه نغمه اي (نتي) به صورت تنها اجرا نمي شود . بلکه هميشه بايک صداي واخوان پشتيباني مي شود. ( واخوان عبارت است از اجراي مداوم يک يا چند صدا در طول اجراي قطعه ) تقريبا" در تمامي سازهاي زهي مضرابي همانند انواع تنبور و دوتار درموسيقي نواحي معاصر ايران در مناطق مختلف خراسان (شمال ،شرق) گلستان (ترکمن) مازندران ، کرمانشاه ، آذربايجان ( شرقي و غربي ) آن است که همواره يکي از سيم ها وظيفه اجراي ملودي و ديگري که معمولا" به فاصله چهارم و يا پنجم نسبت به سيم اول کوک شده نقش واخوان را به عهده دارد . در نوازندگي سه تار معاصر به شيوه قدما نيز مضراب به گونه اي نواخته مي شود که همواره هنگامي که سيمي به ارتعاش در مي آيد سيم بالاي آن به عنوان واخوان به ارتعاش در مي آيد.
( آنچه ديدم از نواي زندگي نا مبتذل ناله ي سيم سه تارم بود و ديوان غزل ) شهريار
قيمت سه تار (مشقي و حرفه اي)
سه تار يکي از ارزانترين سازهايي است که با قيمت هاي مناسب به نسبت شناخت خريدار و سازنده آن از 30 هزار تومان تا 50 ميليون
تومان وجود دارد.اصولا" سازهاي مشقي توسط سازندهاي مختلف و تا قيمت 500 هزار تومان ميباشد.و سازهايي که از لحاظ ساختار و
صنعت داراي صدايي خوب هستند معمولا از 1 ميليون تومان به بالا ميباشد.و اصولا" سازهايي که از 1 ميليون تومان به بالا ارائه مي شود?
راهنماي مناسب براي خريد ستار
1- رنگ چوب سه تار نمي تواند عاملي براي تعيين کيفيت خوب سه تار باشد.
2- سه تار را در محيط مرطوب قرار ندهيد (مثل فضاي آزاد در شهرهاي شمالي يا زير کولر آبي)
3-ساز را در معرض نور مستقيم خورشيد و حرارت نگذاريد زيرا تغيير حالت پيدا مي کند.
4- تا جاي که امکان دارد ساز را در جعبه يا کاور بگذاريد.
5- ساز را آويزان کنيد و از خوابانيدن آن روي زمين خود داري کنيد.(اگر ساز آويزان باشد گرانيگاهش بر زمين عمود خواهد بود و نيروي جاذبه ي زمين اثري بر روي دسته ي ساز نميگذارد)
6- کوک ساز در حتما مطابق نت سي بمل دياپازون کوک نمائيد تا به دسته ي ساز فشاري وارد نشود. (سيم اول سه تار نيم پرده پائينتر از دياپازون يعني سي بمل کوک ميشود ولي در اجرا و نت نويسي نت دو خوانده و اجرا ميشود)
درباره این سایت